การบรรยายพิเศษ เรื่อง Vietnamese Collection ในหอสมุดแห่งชาติกรุงลอนดอน

ในวันที่ 3 กันยายน 2563 หลักสูตรลุ่มน้ำโขงศึกษา (Mekong Studies Program, KKU) คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้จัดการบรรยายพิเศษในหัวข้อเรื่อง “Vietnamese Collection” ในหอสมุดแห่งชาติกรุงลอนดอน” เวลา 14.00-16.00 น.  ผ่านโปรแกรม Zoom โดยมีวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ ดร.สุด จอนเจิดสิน  อดีต Curator for Vietnamese Collection ประจำ British Library และ Senior Lector in Thai, School of Oriental and African Studies (SOAS) University of London สหราชอาณาจักร เป็นผู้บรรยาย

รายงานโดย พิษณุวัฒน์ ยาพรม

ภาพโดย กัญญ์ญาณัฐ ไพศาลธนภัทร

ครั้งนี้มีผู้สนใจเข้าร่วมรับฟังเป็นจำนวนมาก ทั้งนักศึกษาระดับปริญญาตรี สาขาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา นักศึกษาระดับปริญญาโท หลักสูตรลุ่มน้ำโขงศึกษา นักศึกษาที่สำเร็จการศึกษาไปแล้ว และคณาจารย์ในสาขา รวมถึงบุคคลการภายนอกที่มีความสนใจทางด้านเวียดนามศึกษา จากคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี ภาควิชาประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ และคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์  มหาวิทยาลัยแห่งชาติเวียดนาม รวมแล้วเกือบ 50 ท่าน

การบรรยายเริ่มต้นด้วยการบอกเล่าเรื่องราวของหอสมุดแห่งชาติอังกฤษ (British Library) ซึ่งเดิมหอสมุดแห่งนี้เคยเป็นส่วนหนึ่งของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติอังกฤษ (British Museum) ในปี ค.ศ. 1753 แต่ด้วยขนาดพื้นที่ที่คับแคบไม่สามารถรองรับผู้คนที่สนใจศึกษาค้นคว้าวิจัยได้ รัฐบาลอังกฤษจึงออกพระราชบัญญัติ British Library Act ในปีค.ศ.1973 โดยรวมเอาบรรดาหอสมุดต่าง ๆ ที่กระจัดกระจายมาสร้างเป็นหอสมุดแห่งชาติอังกฤษ และเปิดให้บริการอย่างเป็นทางการในปี ค.ศ.1998

ความสนใจในการรวบเอกสารเวียดนามในหอสมุดแห่งชาติอังกฤษ เริ่มต้นขึ้นในศตวรรษที่ 19 ยุคสงครามเย็น เมื่อรัฐบาลอังกฤษต้องการทราบความเคลื่อนไหวทางการเมืองในเวียดนาม หอสมุดแห่งชาติจึงได้ส่งจดหมายติดต่อกับรัฐบาลเวียดนามที่ฮานอย เพื่อเสนอโครงการแลกเปลี่ยนเอกสารตั้งแต่ปลายปี ค.ศ.1959 แต่ก็ไม่ได้รับการตอบรับแต่อยากใด เนื่องจากเอกสารส่วนใหญ่เป็นข้อมูลทางการเมืองและความมั่นคง รัฐบาลอังกฤษจึงหันไปขอความช่วยเหลือจากรัฐบาลพันธมิตรใหญ่ของเวียดนาม เพื่อหาช่องทางในการช่วยเหลือ จนในปลายปีค.ศ.1963 ทางรัฐบาลเวียดนามจึงได้ส่งจดหมายตอบกลับ

การแลกเปลี่ยนเอกสารระหว่างอังกฤษกับเวียดนาม เกิดขึ้นอย่างจริงในปี ค.ศ.1964 เมื่อรัฐบาลเวียดนามมีคำสั่งให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับหนังสือ เช่น หอสมุดแห่งชาติเวียดนาม หอสมุดสังคมศาสตร์ ฯลฯ ทำโครงการแลกเปลี่ยนหนังสือกับหอสมุดแห่งชาติอังกฤษ  แต่ในความเป็นจริงการรวบรวมหนังสือ และเอกสารชิ้นสำคัญของเวียดนาม โดยเฉพาะเอกสารของรัฐบาลในช่วงแรกเป็นเรื่องยากมาก และมักจะถูกตอบกลับด้วยเหตุผลที่ว่า “หนังสือเล่นนี้ไม่ได้ทำขึ้นเพื่อการส่งออก”  หอสมุดแห่งชาติอังกฤษจึงแสวงหาช่องทางรวบรวบเอกสารผ่านตัวแทนจำหน่วยหนังสือที่เป็นอิสระ (Book Dealer )ในเยอรมัน และฮ่องกงแทน

ปัจจุบันหอสมุดแห่งชาติอังกฤษ มีเอกสารเวียดนามมากกว่า 10,000 รายการ จากหลากหลายแหล่งที่มาได้ ได้แก่  อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน ฮ่องกง และจากเวียดนามโดยตรง ประกอบด้วย เอกสารโบราณ หนังสือเรียน หนังสือพิมพ์ ภาพวาด ตลอดจนการ์ตูนเสียดสีการเมือง แต่ละชิ้นต่างก็สะท้อนมุมมอง วิถีชีวิต การเมือง อิทธิพลความเชื่อ แต่ละยุคสมัย เช่นหนังสือลายมังกรกิม มัน เกี่ยว (Kim Van Kieu) วรรณคดีชิ้นเอกของเวียดนาม ประพันธ์ขึ้นในราวทศวรรษ1810 โดยเหงียนซู (Nguyen Du) ข้าราชการระดับสูงในรัชสมัยของพระเจ้าซาลอง ซึ่งเป็นหนึ่งในคณะทูตที่เดินทางไปจีน และได้รับแรงบันดาลใจจากวรรณกรรมจีนจึงนำมาดัดแปลง

นอกจากนั้น ดร.สุด จอนเจิดสิน ยังได้ทิ้งท้ายถึงผู้ที่สนใจศึกษาเอกสารเวียดนามว่าปัจจุบันทางหอสมุดแห่งชาติอังกฤษได้สร้างฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งบุคคลภายนอกสามารถสืบค้นและดาวน์โหลดเอกสารเวียดนามอ่านได้กว่าหมื่นชิ้น

สำหรับท่านที่พลาดการบรรยายพิเศษในวันนี้ สามารถติดตามชมย้อนหลังได้ที่ลิงก์นี้ : https://bit.ly/2F79ube